Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej w Hrubieszowie

Historia i opis obiektu sakralnego

Kościół św. Stanisława Kostki to dawna cerkiew greko-katolicka. p.w. św. Mikołaja. Pierwsza cerkiew istniała na tym miejscu przed 1630 rokiem. W 1731 wzmiankowana jako drewniana. Obecną wzniesiono w latach 1795—1828 wg projektu arch. Losy de Losenau. Przed 1875 oddana wspólnocie prawosławnej. Remontowana 1910. Rekoncyliowana 1918. Gruntownie odnowiona w roku 1953. Obecnie utrzymana w stylu barokowo-klasycystycznym. W roku 1780 dobudowano od wschodu dzwonnicę. W roku 1888 przerobiono ją na kaplicę, której wnętrze łączy się z prezbiterium kościoła niewielką kruchtą.

  Kościół położony na cyplu płaskowzgórza, opadającego od północy stromą skarpą ku dolinie rzeki Huczwy. Fronton zwrócony na południe. Otoczony starodrzewem. W południowo – wschodnim narożu działki parterowy budynek plebanii (obecnie domu zakonnego). Od południowego zachodu znajduje się wolnostojąca wieża, przy niej pamiątkowe krzyże. 

Kościół murowany, tynkowany. Bryła mocno rozczłonkowana. Korpus nawowy obszerniejszy od półkoliście zamkniętego prezbiterium, poprzedzony kruchtą. Ściany wsparte wydatnymi szkarpami (1910r.) Prezbiterium od zachodu wyposażone w prostokątną zakrystię. Od wschodu piętrowa kaplica z parterową absydą od północy. Dachy dwuspadowe z trójkątnymi szczytami. Nad zakrystią pulpitowy, na absydach prezbiterium i kaplicy stożkowe. Więźba dachowa drewniana, krokwiowa z wieszarami, pokryta blachą ocynkowaną. Nad prezbiterium skromna sygnaturka z 1953r. 

 Dwukondygnacyjną fasadę poprzedza parterowa kruchta prostokątna z otworami drzwiowymi w każdej ścianie. Ściany rozczłonkowane parami pilastrów, na nich wydatny gzyms, powyżej trójkątny szczyt z malowidłem. Wejście główne ujęte w wyprofilowane w zaprawie murarskiej obramienie portalowe w formie arkady. Analogicznie opracowane ściany boczne kruchty. Ponad dachem kruchty pojedyncze pilastry dźwigające gzyms wieńczący. Pomiędzy pilastrami, na osi fasady okno zamknięte półkoliście. W centrum trójkątnego szczytu płytka nisza z obrazem. Boczne ściany nawy oszkarpowane. Pomiędzy szkarpami półkoliste okna w profilowanych obramieniach. Gzyms wieńczący analogiczny do frontowego. Fasada kaplicy trójdzielna, ujęta w narożach pilastrami podwojonymi w kondygnacji środkowej. W przyziemiu półkoliście zamknięte wejście w listwowym obramieniu o ściętych narożach. Na osi górnej kondygnacji okno zamknięte łukiem odcinkowym w listwowym obramieniu o identycznym wykroju. Na osi trójkątnego szczytu nisza. 

 Wnętrze typu halowego, jednoprzestrzenne, trójprzęsłowe. Nawa prostokątna, prezbiterium wydzielone łukiem tęczowym, węż­sze i niższe od nawy, zamknięte półkoliście. Ściany rozczłonkowane pilastrami podtrzymującymi wydatny gzyms, w nawie między pilastrami wnęki zamknięte łukiem koszowym. Sklepienia kolebkowo-krzyżowe na gur­tach. Chór muzyczny murowany, trójdzielny, wsparty na arkadowych filarach. W niszach nawy i ścianach prezbiterium polichromie ze scenami z życia Chrystusa. Wiele elementów dekoracyjnych roślinnych i geometrycznych, żywa kolorystyka. Okna typu witrażowego z kolorowymi szybkami. Dwoje drzwi ze starymi okuciami.

  W wyposażeniu trzy ołtarze drewniane typu architektonicznego, dziewiętnastowieczne.  Ołtarz główny kolumnowy, neoklasycystyczny, drewniany ze złoconym detalem snycerskim. Głęboka nisza retabulum flankowana parami kolumn dźwigających belkowanie gierowanego gzymsu. Nad kolumnami pary stylizowanych wazonów, w centrum zwieńczenie w postaci złoconej glorii z emblematem Oka Opatrzności. Na antepedium i skrzyniach podstawy olistwowane płyciny prostokątne z motywem wieńca. W niszy ołtarzowej obraz Matki Bożej Sokalskiej. Nad tabernakulum złocona płaskorzeźba z motywem Pelikana. Całość nastawy kulisowo wysunięta równolegle do lica półkolistej ściany absydy, Za kolumnadą wąskie przejście. Dwa ołtarze boczne ustawione symetrycznie przy ścianach pod łukiem tęczowym. Neobarokowe, drewniane, z elementami złoconej snycerki. Prostokątne pola obrazowe flankowane pojedynczymi kolumnami, gzyms rozczłonkowany, fantazyjnie gięty, zwieńczenie zakończone łukiem wklęsło – wypukłym. Antepedia wyposażone w złocone emblematy. Nad obrazami hierogramy Jezusa i Maryi. W partiach zwieńczeń złocone glorie.

  Hrubieszów to siedemnastotysięczne miasto – stolica powiatu w woj. lubelskim, położone tuż przy granicy polsko-ukraińskiej. Aż do pocz. XIX wieku miasto nosiło nazwę Rubieszów. W 1400 r. Władysław Jagiełło nadał Rubieszowowi prawa miejskie. Prze cztery wieki miastem opiekowali się królowie. Wielokrotnie było niszczone przez wojska nieprzyjacielskie: tatarskie, kozackie i szwedzkie. Jedna z najszczytniejszych kart w historii miasta związana jest z osobą ks. Stanisława Staszica, właściciela miasta i okolicznych dóbr. Tutaj również urodził się Aleksander Głowacki czyli Bolsław Prus. Urokliwe zabytki miasta znane są dzięki rysunkom i opowieściom pochodzącego stąd prof. Wiktora Zina. OO. Bernardyni przybyli tutaj w 2001 roku na zaproszenie Ks. Bpa Jana Śrutwy, ordynariusza diec. zamojsko-lubaczowskiej. Erekcja domu zakonnego i parafii miała miejsce 24 czerwca 2001 r.